BASINÇ

Birim yüzeye etki eden DİK kuvvete basınç denir. Katı, sıvı ve gazlarda basınç vardır.

KATI BASINCI: Katı cisimlerin birim yüzeye uyguladığı dik kuvvete basınç denir. İki duruma bağlıdır

• CİSMİN AĞIRLIĞINA
• CİSMİN YÜZEY ALANINA bağlıdır.

AĞIRLIK ETKİSİ:

Yüzeye etki eden cismin ağırlığı(kuvveti) arttıkça basınç ARTAR.

1. ve 2. şekil aynı yüzeye sahiptirler fakat 1. cisim daha ağırdır.

iki şekili çamurun üzerine konulsa 1. şekil daha derin iz bırakır çünkü ağılığı fazladır.

SONUÇ:Aynı yüzeye sahip cisimlerden hangisi ağırsa basınç daha fazladır.

YÜZEY ALANI ETKİSİ:

Ağılıkları aynı olan cisimlerden yüzey alanı küçük olanın basıncı daha fazladır.

Aynı ağırlığa sahip şekillerden 2. numaranın yüzey alanı daha küçüktür. İki cismi çamura koyarsak 2. şekil daha derin iz bırakır.

SONUÇ: Ağırlıkları aynı cisimlerde, yüzey alanı küçük olanın uyguladığı basınç daha fazladır.Basınç ile yüzey alanı ters orantılıdır.

Katı basıncında en iyi örneklerden biri topuklu ayakkabıdır. Üzerindeki ağırlık aynı olmasına rağmen topuk kısmının yüzey alanı daha küçüktür ve o bölgede toplanan basınç daha fazladır.

BASINÇ:AĞIRLIK/YÜZEY

BASINCI ARTIRAN ETKENLER

• Bıçağın ucunun keskin olması.
• çivinin sivri uç kısmı.
• Kışın tekerlere zincir takılması.
• Krampon ayakkabıların altının çivili olması.
• Dişlerin keskin olması.
• Buz patenlerinin sivri olması.

BASINCI AZALTAN ETKENLER

• Tanklarda palet kullanılması.
• kaz ve ördeklerde perdeli ayak olması.
• Develerin ayaklarının geniş yüzeyli olması.
• Raptiyenin bir ucunun geniş olması.
• Kar ayakkabılarının tabanlarının geniş olması.

NOT: Aşağıdaki şekilde verilen 1ve 2 numara yan yanayken yere uyguladığı basınç ile ayrı uyguladıkları basınç eşittir çünkü ağırlık ile aynı oranda yüzey de küçülmüştür

SIVI BASINCI:Sıvılar temas ettikleri yüzeylere basınç uygular. Sıvı basıncı iki duruma bağlı olarak değişir.

1-SIVININ DERİNLİĞİNE 2-SIVININ YOĞUNLUĞUNA bağlıdır.

1-DERİNLİĞİN (YÜKSEKLİK) ETKİSİ

Sıvılarda derinlik ARTTIKÇA basınç ARTAR.

basınç A>B>C

Derinlik arttığı için en derindeki nokradaki basınç en fazladır.

basınç A>B>C=D>E

C ve D aynı derinlikte olduğu için basıncı eşittir.

Sıvı basıncı KABIN ŞEKLİNE BAĞLI DEĞİLDİR.

X,Y VE Z KAPLARININ ŞEKLİ FARKLIDIR FAKAT SIVI SEVİYELERİ (SIVI DERİNLİĞİ) AYNI OLDUĞU İÇİN KAPLARDAKİ SIVI BASINCI EŞİTTİR.

kapların büyüklükleri farklı olmasına rağmen sıvı seviyeleri eşit olduğu için

A=B=C=D=E Basıncı uygular kabın şekli değil sıvının yüksekliği önemlidir.

2 -YOĞUNLUĞUN ETKİSİ:

Sıvının yoğunluğu arttıkça uyguladığı basınç artar.

A,B,C kaplarında sıvıların derinlikleri aynıdır yoğunlukları farklıdır. Yoğun olan sıvı daha çok basınç uygular

A>B>C ŞEKLİNDE basınca sahiptir

HATIRLATMA: A ,B ve C sıvılarını bir kaba döksek en yoğun olan sıvı en altta(A)yoğunluğu az olan sıvı en üstte kalır(C) en derinde A olduğu için basıncı en yüksek olacaktır.

PASCAL PRENSİBİ:

Sıvılardaki tanecikler sıkıştırılamazlar bu sebepten üzerine uygulanan BASINCI HER YÖNE EŞİT İLETİR Buna pascal prensibi denir ve günlük hayatta ;

• Arabaların hidrolik fren sistemleri
• Berber koltukları
• İtfaiye merdiveni
• ilaç pompası
• Kamyonun damper kısmı

sıvıların basıncı her yöne eşit iletmesinden yaralanarak yapılmıştır.

AÇIK HAVA BASINCI

Gazlar da sıvılarda olduğu gibi akışkandır ve üzerine uygulanan basıncı iletir.

Atmosferde bulunan gazların yaptığı basınca açık hava basıncı denilir. Açık hava basıncını TORİÇELLİ yaparak deniz seviyesinde açık hava basıncını 76cmhg(santimetre cıva)olarak hesaplamıştır. Cıva kullanmasının sebebi civanın yoğun olmasıdır. Deniz seviyesinden yukarı çıkıldıkça gaz basıncı azalır. Dağ seviyesindeki basınç deniz seviyesindekinden daha düşüktür.

Görselde A noktası deniz seviyesidir ve üzerindeki ok o sevideki gazları temsil etmektedir. C noktası ile A noktasını karşılaştırdığınız zaman gaz seviyesinin farklılığını gözlemleyebilirsiniz.

GAZ BASINCI A>B>C

Dağa çıkan bir dağcı yükseklere çıktıkça üzerine uygulanan başınç azalır.

Yerden yüksekte basınç azaldığı için uçan top etrafındaki basınç topu sıkıştırmaz ve top yüksekte daha şişkin olur.

GAZ BASINÇ A>B>C