DOLAŞIM SİSTEMİ

DOLAŞIM:Kan aracılığıyla vücudumuza aldığımız besinleri hücrelere taşır. Hücrelere oksijenin taşınması ve oluşan karbondioksiti vücuttan uzaklaştırılması olayına dolaşım denir.

DOLAŞIM SİSTEMİ YAPILARI

1. Kalp
2. Damarlar
3. Kan

Yapıları dolaşım sistemini oluşturur.

KALP

• Göğüs boşluğunda, iki akciğer arasında, vücudumuzun sol tarafına yakın organımızdır.
• Herkesin kalbi, yaklaşık yumruğu büyüklüğündedir.
• 2 karıncık ve 2 kulakçık olmak üzere 4 odadan oluşur.
• Kalbin sol tarafında oksijence zengin kan bulunur. (oksijenin fazla olduğu kana temiz kan denilir)

• Kalbin sağ tarafta oksijence fakir kan bulunur. (oksijenin az olduğu kana kirli kan denilir)
• Kalbimiz kasılıp gevşerek vücudumuza kan pompalar.
• Kan akışının damarda hissedilmesine nabız denilir.

• Kanın atardamar iç yüzeyine yaptığı basınca tansiyon denir.

DAMARLAR

Kalpten pompalanan kan, damarlar aracılığıyla vücutta dolanır.

1. ATARDAMAR
2. KILCAL DAMAR
3. TOPLARDAMAR

Olmak üzere 3 çeşit damar bulunur.

Atardamar

• Kalpten damarlara temiz kan taşır. (akciğer atar damar hariç)
• Kalpten hangi organa kan taşıyorsa o ismi alır. Örneğin kanı böbreğe taşıyorsa böbrek atardamarı, akciğere taşıyorsa akciğer atardamarı denilir.
• Kan akışının en hızlı olduğu damardır.
• En kalın damarımız kalpten çıkan aort atardamarıdır.

Kılcal Damarlar

• Atardamar ile toplardamar arasında bulunur.
• Kandaki besin ve oksijenin hücrelere geçtiği, hücrelerdeki atık ve karbondioksitin kana geçtiği damardır. Madde değişimi ve gaz alışverişi yapıldığı da denilebilir.
• Kanın akış hızı madde değişiminden dolayı en yavaş olan damardır

Toplardamar

• Kılcal damardan aldığı kanı, kalbe geri taşır.
• Kirli kan taşır. (akciğer toplardamar hariç)
• Kan akış hızı atardamardan az kılcal damardan fazladır.
• Kanın hangi organdan alıp kalbe taşırsa o ismi alır. Örneğin kanı böbrekten kalbe taşıyorsa, böbrek toplardamarı denilir.

Kan akış hızı

Atardamar>toplardamar >kılcal damar

KAN

• Damarlarımızda besin ve gazları taşıyan kırmızı renkli sıvıya kan denilir.
• Yetişkin bir insanda 4-5 litre kan bulunur.
• Kanda hormon taşınır.
• Vücut ısısını ayarlar.

Kanımız, plazma ve kan hücrelerinden oluşur.

Plazmada;

• Su
• Hormonlar
• Besinler(Karbonhidrat, yağ, protein, minareler ve vitaminler)

Bulunur.

KAN HÜCRELERİ

1. ALYUVAR
2. AKYUVAR
3. KAN PULCUKLARI

Olmak ğüzere 3 çeşittir.

ALYUVAR

• Akciğerden aldığı oksijeni(temiz kanı)hücrelere, hücrelerden aldığı karbondioksiti(kirli kanı) akciğere taşır.
• Kan hücreleri içinde sayısı en fazla olan kan hücresidir.
• Kana kırmızı rengini veren hemoglobin bulunur.

AKYUVAR

• Vücudu mikroplara karşı korur. Hastalık zamanında sayısı artar.

KAN PULCUĞU

• Yaralanma anında içerisinde bulunan özel proteinler sayesinde kanın pıhtılaşmasını sağlayarak kan kaybını engeller.

KAN DDOLAŞIMI

Kalp ile dokular arası kan hareketine kan dolaşımını denilir.

• Küçük kan dolaşımını
• Büyük kan dolaşımı

Olmak üzere iki çeşit kan dolaşımını vardır.

KÜÇÜK DOLAŞIM

Kalbin sağında bulunan kirli kanın(karbondioksiti fazla kan) , kalpten çıkarak akciğere gidip temizlenmesi(oksijen alması) ve temiz kanın kalbin sol kısmına taşınma olayıdır.

Kısacası kirli kanın akciğere taşınıp temizlenmesi olayıdır.

Atardamar her zaman temiz kan taşır. Sadece akciğer atardamarı kirli kan taşır.

BÜYÜK KAN DOLAŞIMI

Kalbin sol tarafında oksijence zengin kanın(temiz kan) vücuda taşınması ve oluşan atığın kalbin sağ tarafına taşınması olayıdır.

Küçük ve büyük kan dolaşımı her nefes alıp vermede tekrar ederek hücrelere besin ve oksijen taşır.

Toplardamarlar kirli kan taşır. Sadece akciğer toplardamarı temiz kan taşır.

KAN GRUPLARI

Kanda bulunan özel proteinlere göre kan grubu belirlenir ve kan alış verişi, aynı kan grubu arasında gerçekleştirilir. A, B, AB, 0 olmak üzere 4 grup bulunur. Ayrıca alyuvarda bulunan Rh faktördü vardır. Kanda bu protein varsa Rh⁺ yoksa Rh- olarak belirlenir.