ASİTLER VE BAZLAR

Asit ve bazları iyi kavrayabilmemiz için öncelikle kimyasal tepkimenin ne olduğunu bilmemizde fayda vardır. Bileşikler konusunu okuyarak öğrenebilirsiniz.

Kimyasal tepkimeler

Kimyasal tepkime demek atomların bir araya gelerek yeni bir özellik kazanıp yepyeni bir madde oluşturması veya bileşiklerin elementlerine ayrılması demektir.

H₂O Bileşiği aslında hidrojen ile oksijen elementinin arasında kimyasal bağ yaparak oluşmasıdır.

Su yepyeni özellikler kazanmıştır ve hidrojen ile oksijenin özelliğini taşımaz.

H₂+O———->H₂O

Hidrojen yanıcı özelliktedir. Oksijen yakıcı özelliklerdedir fakat su bu iki özelliğide taşımaz işte bu durum kimlik değişimidir yani kimyasal değişim meydana gelmiştir.

ASİTLER

• Asitler sulu çözeltilerinde H⁺ iyonu oluşturan maddelerdir.
• Tatları genellikle ekşidir(elma , limon)
• PH değeri 0-7 arasındadır.
• Metallerle kimyasal tepkimeye girerler.
• Metal bir madde asidin içine atılırsa H gazı çıkışı gözlemlenir.
• Mutfaklardaki mermer tezgahlarda limon gibi asitli yiyecekleri kesmek mermeri aşındırır.
• Mavi turnusol kağıdını kırmızıya çevirirler.

Günlük hayatta en çok kullandığımız asitlere örnekler;

• Elma, limon, domates, çilek
• Yoğurt gibi süt ürünleri
• Güçlü bir kimyasal olan tuz ruhu (HCl)
• Sirke, üzüm suyu, turşu
• Güçlü bir kimyasal olan kezzap ve daha bir sürü madde asittir.

Örneklerden de görüldüğü üzere bazı asitleri yiyecek olarak kullanabilirken bazı asitler cildimiz için zararlı ve tahriş edicidir. Bu durumun sebebi asidin gücüdür . PH seviyesi 0 a doğru gittikçe asit güçlü olur 7 ye doğru gittikçe zayıf asit özelliği taşır.

Kimyasal maddenin asit olduğunu nasıl anlarız?

HCl

H₂SO₄

H₃PO₄

Genellikle başta olur ve tepkime de H⁺ Olarak açığa çıkar.

HCl—————->H⁺+Cl örnekte görüldüğü üzere H⁺ Açığa çıktı

NOT: Zayıf asitler COOH Kökü ile biter. Bu kökü görünce genellikler yiyeceklerde bulunan asitleri anlayabiliriz.

Bazlar

• Sulu çözeltilerinde OH^–İyonu açığa çıkarırlar.
• Tatları genellikle acıdır.
• Genellikle temizlik malzemelerinde kullanılır.( sabun şampuan gibi)
• Ele kayganlık hissi verir(Sabunun kayması gibi.)
• kırmızı turnusol kağıdını maviye çevirir.
• PH değer aralığı 7 -14 arasındadır. 14 e yaklaştıkça bazın kuvveti artar. 7 ye doğru yaklaştıkça bazın kuvveti azalır.

Günlük hayatta en çok kullanılan bazlara örnekler;

• Şampuan, sabun, çamaşır suyu gibi kimyasallar
• Diş macunu, kabartma tozu
• Mide ilaçları
• Gübreler

Görüldüğü üzere genellikle kimyasal maddelerde bulunmaktadır.

Kimyasal maddenin baz olduğunu nasıl anlarız

NaOH

Mg(OH)₂

Al(OH)₃

Sonda olur ve OH kökü bir bütündür suda açığa çıkar.

NaOH————>Na+OH^–

NOT: Zayıf asit COOH ile biter baz ile karıştırmayınız.

CH3COOH — Asetik asit — Sirke asidi. baz ile karıştırmayınız.

PH METRE

PH metre asit ve bazların değerini gösteren cetveldir

7 ne asittir ne de bazdır nötrdür.

0 a yaklaştıkça asitlik artar 14 e yaklaştıkça bazlık artar.

NÖTRLEŞME

Asit ile bazlar kimyasal olarak tepkimeye girer ve oluşan madde nötr olur. Tepkime sonucu tuz ve su oluşur

NaOH + HCl————————>NaCl+H₂O

Baz+ asit—————————->tuz+su

Tuz nötrdür

Asit ve bazlarla işlem yaparken dikkatli olmalıyız. Bazı kuvvettli asit ve bazların karışması solunum yollarımızı etkiler ve kimyasal zehirlenmesine neden olur. Evlerde kullanılan çamaşır suyu(baz) tuz ruhu(asit) karıştırılırsa nefes almamızı önler bu yüzden dikkatli olmalıyız.BAZI ASİTLER VE İSİMLERİ

• Üzüm – tartarik asit
• Sirke – asetik asit
• Elma – malik asit
• Ekşimiş süt ve yoğurt – laktik asit
• Limon – sitrik asit
• Kola ya da gazoz – karbonik asit
• Reçel – sorbik asit
• Çilek – folik asit
• Turşu ya da meyve suyu – benzoik asit
• H₂SO₄ sülfürik asit(zaç yağı)

BAZI BAZLAR VE İSİMLERİ

• NaOH SODYUM HİDROOKSİT
• NH₃ Amonyak(susuz baz)
• HNO₃ nitrik asit(kezzap)

AYIRAÇLAR

Asit ve bazları ayırt etmemizi sağlar.

• Turnusol Kağıdı: Çözeltiye batırılan turnusol kırmızı renk olursa asit. mavi renk olursa bazdır.

• Kırmızı lahana suyu da iyi bir ayıraçtır ASİTLERİ KIZMIZI, BAZLARI MAVİ YAPAR.

ASİT YAĞMURLARI

Günümüzde elde ettiğimiz enerjinin büyük bir kısmı fosil yakıtlardan elde edilmektedir. Fosil yakıtları doğaya CO₂(karbondioksit),SO₂(kükürt dioksit). NO₂ (azot dioksit) gazları salmaktadır. Doğaya salınan bu gazlar yağmur suyu H₂O ile tepkimeye girer ve yağmur suyunun PH seviyesi düşer asitlik özelliği artar.

H₂O+CO₂——————–>H₂CO₃(KARBONİK ASİT)

H₂O+SO₂——————–>H₂SO₄(SÜLFÜRİK ASİT)

Yağmur suyunun asitlik değeri artmıştır. Yağmur suyunun asitlik değeri artmasının olumsuz etkileri vardır .

• Asit yağmurları araba boyalarına zarar verir.
• Heykel ve tarihi eserlere zarar verir.
• Saçımıza temas ettiği zaman cildimiz için zararlıdır.
• Toprağın asit oranını düşürerek verimini azaltır.
• Denizlerde yaşayan canlılar için zararlıdır.

ZARARINI AZALTMAK İÇİN

• Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı artırılmalıdır.
• Bacalara ve araçlara filtre takılmalıdır.
• Büyük kentlerde toplu taşıma yaygınlaştırılmalıdır.
• Araç bakımı zamanında yapılmalıdır.
• Ağaçlandırılan araziler artırılmalıdır.