KALITIM İLE İLGİLİ KAVRAMLAR

MUTASYON

Canlıların genetik özelliklerini taşıyan DNA yapısında meydana gelen bozulmalara mutasyon denir.

Mutasyonlar üreme hücrelerinde(sperm ve yumurta) olmadığı müddetçe kalıtsal değildir yani, yavruya aktarılmaz.

• Hamilelik sürecinde ilaç kullanmak çocukta mutasyona sebep olabilir.
• Röntgen çekilirken x ışınları mutasyona sebep olur ve bu yüzden hamileler ve hamilelik şüphesi olanlar hariç yazısı yazılır..
• Güneş ışınlarının derimizde mutasyona sebep olup deri kanseri oluşturması.
• DNA’nın kendisini eşlerken oluşan hatalar.

DNA’nın yapısında bozulmalara sebep olur.

• Albinoluk
• 6 parmaklılık
• Hemofili(kanın kanama anında pıhtılaşmaması)
• Bazı kanser türleri
• Down sendromu(46 kromozom yerine 47 kromozom olması)
• Orak hücreli anemi
• Van kedisi
• 4 Boynuzluluk,2 başlılık

ÖNEMLİ BİLGİ: Mutasyonlar vücut hücrelerinde ise kalıtsal olmaz. Üreme hücrelerinde oldukları zaman kalıtsal olur.

MODİFİKASYON

Besin, sıcaklık, ışık, su gibi çevresel etmenlerden dolayı genin yapısı bozulmayıp, işleyişi değişen ve KALITSAL OLMAYAN(Yavruya aktarılmaz) değişikliklere modifikasyon denilir.

• Çuha bitkisi, sıcaklığı 15-25 °C olan ortamda yetiştiğinde kırmızı çiçek açarken, 25-35 °C olan ortamda yetiştiğinde beyaz çiçek açması.
• Yazın tenimizin ısı etkisiyle bronzlaşıp kışın ten renginin açılması.
• Spor yapan insanların kas yapmaları.
• Arıların beslenmelerine göre işçi arı veya kraliçe arı olması.
• Himalaya tavşanının kürkünün sıcaklığa göre farklı renkte uzaması.

Önemli Hatırlatma: Modifikasyon asla kalıtsal değildir. Mesela kaslı bir sporcunun çocuğu kaslı doğmaz ya da bronzlaşan insanın çocuğu bronz doğmaz.

Sporu bırakan insanın kasları eski haline döner, himalaya tavşanlarının kürkü sıcaklığa göre değişmesi kalıtsal olmadığını gösterir.

ADAPTASYON

Canlıların bir ortamda YAŞAMA VE ÜREME şansını artıran fiziksel yapılara ve değişimlere adaptasyon denir.

KALITSALDIR(yavrusuna aktarılır)

• Develerin ayak tabanlarının geniş olması.
• Çöl bitkilerinin yapraklarını, su kaybını önlemesi için diken yaprak olması.
• Sulak alan bitkilerinin yapraklarının geniş yüzeyli olması.
• Kutuplarda yaşayan Ayıları kürkünün beyaz olması.
• Bukalemunun ortama göre renk değiştirmesi.
• Askerlerin kamuflaj giyinmesi.
• Develerin gözlerinin tozdan korunması için kirpiklerinin uzun olması.

NOT: Örneklerden de anlaşılacağı üzere canlının yaşam ortamına uyum sağlatan ve üreme şansını artıran her örnek adaptasyon örneğidir.

GÖRSELLER 8. SINIF FEN BİLİMLERİ DERS KİTABINDAN ALINMIŞTIR.