IŞIĞIN KIRILMASI VE MERCEKLER

IŞIĞIN KIRILMASI

Işık doğrusal yolla yayılır ve önüne bir engel çıkmadığı müddetçe yayılır.

Işık saydam ortamlardan geçerken ortam farkından dolayı hızı değişir. Eğer bulunduğu ortamdan daha yoğun bir ortama geçerse hızı azalır. Daha az yoğun ortama geçerse hızı artar.

Işık, yoğunluğu farklı ortamlardan geçerken hızının değişmesine göre doğrultusu değişir ve buna ışığın kırılması denir.

• Işık daha yoğun ortama geçerken hızı azalır.
• Normale yaklaşarak kırılır.
• Normale yaklaşarak kırıldığı için yoğun ortamdaki cisim daha yakın görünür. Sudaki balık bu yüzden daha yakın görünür.
• Gelme açısı, kırılma açısından büyüktür.

• Işık çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçerken hızı artar.
• Normalden uzaklaşarak kırılır.
• Normalden uzaklaşarak kırıldığı için cisim daha uzakta görülür.
• Gelme açısı kırılma açısından küçüktür.

NOT: Çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçen ışın belli bir gelme açısına ulaştığında ışık, ortamlara ayıran yüzeye paralel olarak kırılır. Kırılma açısının 90° olduğu durumdaki gelme açısına sınır
açısı denir

NOT: Dik gelen ışın dik kırılır, kırılırken normalden uzaklaşmaz veya yaklaşmaz. Sadece hızı değişir.

Bu görselde ışık dik geldiği için dik kırıldı. Burada ışık az yoğun ortama geçtiği için hızı artmıştır.

MERCEKLER

Işınları kırarak görüntü oluşmasını sağlayan, Işığı toplayan veya dağıtan en az bir yüzeyi küresel olan cisimlere mercek denir. İNCE KENARLI VE KALIN KENARLI olmak üzere iki çeşit mercek vardır.

İNCE KENARLI MERCEK(YAKINSAK MERCEK)

Kenarları ortasına göre ince olan merceklerdir. Işığı kırarak odak noktasında toplanarak kırar.

İnce kenarlı mercek çift taraflı ok ile gösterilir.

Asal Eksen: Merceği ortadan ayıran eksendir.

Odak Noktası: Işığın kırılarak toplandığı noktadır. ‘F’ İle gösterilir.

Odak Uzaklığı: Mercek ile odak arasındaki mesafedir.

ince kenarlı mercekteki görüntüsü belli mesafede düz ve cisimden büyük oluşur. Bu nedenle ince kenarlı

mercekler büyüteç görevi yapmaktadır.

İnce kenarlı mercek ışığı bir noktada topladığı için ormanlara atılan camlar ince kenarlı mercektir ve yangına sebep olur.

KALIN KENARLI MERCAK(IRAKSAK MERCEK)

Kenarı ortasına göre kalın olan merceklere kalın kenarlı (ıraksak) mercek denir. Kalın kenarlı merceğin sembolü iki ucundan içe dönük ok bulunan doğru şeklindedir.

• Kalın kenarlı merceğe paralel gelen ışınlar birbirinden uzaklaşacak şekilde kırılır.
• Kırılan ışınlar hiçbir zaman kesişmez, yalnızca uzantıları kesişir.
• Uzantılarının kesiştiği bu noktaya merceğin odak noktası denir.
• Odak noktası “F” harfiyle gösterilir

Odak noktası ile mercek arası uzaklığa odak uzaklığı denilir.

Kalın kenarlı mercek ışığı dağıtarak kırar. Görüntünün düz ve küçük görünmesini sağlar.

Sonuç Olarak

• İnce kenarlı mercek büyüteç olarak kullanılır.
• Kalın kenarlı mercek ise daha küçük gösterir.

Gözümüzde de mercek bulunur.

Uzağı net görememe(miyop) kalın kenarlı mercek kullanılır.

Yakını net görememe(hipermetrop) ise ince kenarlı mercek kullanılır.