FOTOSENTEZ VE SOLUNUM

FOTOSENTEZ

Besin zincirinin ilk basamağı üreticilerle başlar. Üretici canlılar(bitkiler, bazı bakteriler ve öglena)hücrelerinde bulunan klorofil sayesinde güneş enerjisini kimyasal enerjiye çevirerek besin ve oksijen üretirler bu olaya fotosentez denir. Klorofil bitkilerin yeşil renkli gözükmesine sebep olur.

Bitkiler çevreden karbondioksit ve su alarak, klorofil sayesinde güneş enerjisini kullanarak, besin ve oksijen üretirler.

karbondioksit +su—–>besin +oksijen

kimyasal gösterimi ise ;

CO₂ +H₂O—->C₆H₁₂O₆ +O₂

Fotosentez sayesinde bitkiler çevredeki karbondioksiti kullanarak besin üretirler.

FOTOSENTEZ HIZI

Fotosentez hızını etkileyen faktörler

• Su miktarı
• Işık şiddeti
• Işığın rengi
• Karbondioksit miktarı
• Sıcaklık

Bu faktörlerin hepsi fotosentezin hızlı veya yavaş gerçekleşmesini etkiler. Dikkat edilmesi gereken nokta hiçbirinin tek başına etkili olmadığı , diğer faktörlerle beraber hızı etkilemesidir. Tek tek faktörlerin etkisini inceleyelim.

SU MİKTARI

IŞIK ŞİDDETİ

Işık şiddeti artarsa fotosentez hızı artar fakat diğer etkenler sabit kaldığı için fotosentez hızı sabitleşir. Gölge ile güneş ışığı altında yetişen bitkiler karşılaştırıldığı zaman güneş altındaki bitki daha hızlı gelişir çünkü ışık şiddeti fotosentez hızını artırır.

IŞIĞIN RENGİ

Bitkilerin fotosentez yapan kısımları yeşildir. Yeşil bitki Güneşten gelen ışığın (kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, mor) yeşil rengini yansıtırken diğer renkleri soğurur. Bu sebepten dolayı yeşil renk fotosentez hızının en düşük olduğu, mor ve kırmızı enerjisinden dolayı fotosentez hızı en yüksek olan renktir.

KARBONDİOKSİT MİKTARI

Karbondioksit gazı fotosentez için gerekli bir gazdır. Ortamda CO₂ miktarı artarsa fotosentez hızı önce artar sonra sabit şekilde devam eder.

SICAKLIK

Fotosentez hızının en iyi olduğu sıcaklık değeri 25-30 arasında olur. Bu değerden düşük veya yüksek aralıklarda fotosentez hızı düşük olur.

SOLUNUM

Canlılar yaşamlarını devam ettirebilmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar. Solunum, yediğimiz yiyeceklerin parçalanarak enerji üretilmesidir. Oksijenli, oksijensiz ve fermantasyon olmak üzere üç çeşit solunum vardır. Bu iki solunumda da enerji üretilir fakat oksijenli solunumda daha fazla enerji üretilir.

OKSİJENLİ SOLUNUM

Vücuda alınan besinin oksijenle parçalanarak karbondioksit, su ve enerjinin(ATP ) açığa çıkması olayıdır.

BESİN+OKSİJEN—>KARBONDİOKSİT+SU+ATP(enerji)

Oksijenli solunum çok hücreli canlılarda, hücrelerinde bulunan mitokondri organelinde gerçekleşir.

İnsanlar, bitkiler, hayvanlar, bazı mantarlar oksijenli solunum yaparlar.

OKSİJENSİZ SOLUNUM

Oksijen olmadığı zaman yapılan solunumdur. Açığa çıkan enerji çok azdır.

FERMANTASYON

Oksijen olmadığı ortamda enzimler yardımıyla besinlerin parçalanarak enerji üretilmesidir. Açığa çıkan enerji oksijenli ve oksijensiz solunama göre daha azdır. Laktik asit ve etil alkol fermantasyonu olmak üzere iki çeşittir.

ETİL ALKOL FERMANTASYONU;

BESİN—–>KARBONDİOKSİT+ETİL ALKOL+ATP(enerji)

Hamurun mayalanması etil alkol fermantasyonudur. Açığa çıkan karbondioksit hamurun kabarmasına sebep olur.

LAKTİK ASİT FERMANTASYONU;

BESİN—–>LAKTİK ASİT+ENERJİ+ATP

Bu olay kaslarımızda da meydana gelir. Koşu yaparken oksijenin yetersiz kaldığı durumlarda çizgili kaslarımız oksijensiz solunuma geçer ve enerjinin yanında laktik asit açığa çıkar. Bu asit yorgunluk asididir ve kaslarımızda ağrıya sebep olur.

Görseller 8. sınıf Fen Bilimleri ders kitabından alınmıştır.